ბლოგის ადმინის ნებართვით აღებულია ბლოგიდან https://geolaw.wordpress.com
2010 წლის 24 აგვისტოს საქართველოს პარლამენტმა “პოლიციის შესახებ” კანონს დაამატა მე-9 პრიმა მუხლი. აღნიშნული ნორმა პოლიციის თანამშრომელს უფლებას ანიჭებს დანაშაულის ჩადენის თაობაზე გონივრული ეჭვის საფუძველზე გააჩეროს ადამიანი, ჩაუტაროს მას ზედაპირული შემოწმება თუ პოლიციის უსაფრთხიებასთან დაკავშირებით წარმოიშვა გონივრული ეჭვი. თუმცა აღნიშნული მუხლი წინააღმდეგობაში მოდის კონსტიტუციის მე-18 (თავისუფლების და ხელშეუხებლობის უფლე) და მე-20 (ოირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა) მუხლებთან.
“პოლიციის შესახებ” კანონში აღნიშნული დამატების შეტანასთან დაკავშირებით საიამ პარლამენტს გადაუგზავნა შენიშვნები. საია აღნიშნავდა, რომ წარმოდგენილი ცვლილებებით ზედაპირული შემოწმება არ იყო ადამიანის შეჩერების თანმდევი აუცილებელი შედეგი.პოლიციელს ეძლევა ადამიანის გაჩერების შესაძლებლობა, ისე, რომ არ ჩაუტაროს მას ზედაპირული შემოწმება. ამ შემთხვევაში კანონი იმდენად ბუნდოვანია, რომ არ იძლევა მიზნის წინასწარ განჭვრეტის შესაძლებლობას, თუ რატომ აჩერებს პოლიციელი ადამიანს.
გარდა ამისა, კანონში არ ჩანს ის, თუ რას ნიშნავს გონივრული ეჭვი, რით განსხვავდება ეს უკანასკნელი დასაბუთებული ვარაუდისგან, რაც სისხლის საპროცესო კოდექსით ადამიანის დაკავების ერთ-ერთ საფუძველს წარმოადგენს. პოლიციელს არ ევალება განუმარტოს პირს, თუ კონკრეტულად რომელი დანაშაულის გამო მოხდა მისი შეჩერება. კანონიდან არ ჩანს, ის თუ როგორ ტარდება ზედაპირული შემოწმება და რით განსხვავდება ეს უკანასკნელი ჩხრეკისგან. რაც მთავარია, არ ხდება შეჩერებისა და ზედაპირული შემოწმების დოკუმენტირება, რაც შეუძლებელს ხდის სასამართლოში პოლიციის მიერ უკანონო და დაუსაბუთებელი ქმედების მტკიცების შესაძლებლობას.
აღნიშნული კანონი სამოცდაათიან წლებში ამოქმედდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში. თუმცა საქართველოს კანონსა და ამერიკის კანონს შორის ის განსხვავებაა, რომ აშშ-ში ზუსტად და თანმიმდევრულად არის გაწერილი თუ რა შეიძლება იყოს გონივრული ეჭვი, ის, რომ პოლიციელმა უნდა წარუდგინის საკუთარი საბუთები და გააცნოს ვინაობა. ზედაპირული შემოწების შემდეგ პოლიციელი ვალდებულია შეადგინოს დოკუმენტი შემოწმების და გაჩერების შესახებ. შესაბამისი დოკუმენტის ქონის შემთხვევაში ეჭვმიტანილს ექნება საშუალება უსამართლოდ გაჩერების შემთხვევაში სარჩელი შეიტანოს სასამართლოში.
ვინაიდან და რადგანაც საქართველოში არ დგება არანაირი დოკუმენტი იმის შესახებ, რომ მოქალაქეს ჩაუტარდა ზედაპირული შემოწმება ან გააჩერეს გონივრული ეჭვის საფუძველზე თითქმის შეუძლებელია სასამართლოში ჩივილი. თუმცა დღეს, 2011 წლის 9 მაისს, მოქალაქე დავით შუბლაძის სახელით სარჩელი შევიდა საკონსტიტუციო სასამართლოში. 2011 წლის 4 აპრილს, დაახლოებით 23 საათიდან 24 საათამდე დავით შუბლაძე სამართალდამცავებმა გააჩერეს, შეუმოწმეს საფულე და მასთან არსებული სხვა ნივთები. აღნიშნული პროცედურის სასრულების შემდეგ გაათავისუფლეს. მოცემულ შემთხვევაში არ მომხდარა დავით შუბლაძის შეჩერების და ზედაპირული შემოწმების ფაქტის დოკუმენტირება. არსებული ნორმების მოთხოვნის საწინააღმდეგოდ, პოლიციას არ გაუცნია გაჩერებული პირისთვის მისი ვინაობა. ასეთ პორობებში პოლიციის ქმედების სასამართლოში გასაჩივრება ყოველგვარ აზრს მოკლებული იყო, ვინაიდან ისიც კი არ იყო ცნობილი თუ რომელი სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენლის წინააღმდეგ უნდა ყოფილიყო სარჩელი შეტანილი. დავით შუბლაძე კანონის ამოქმედების შემდეგ 8-ჯერ იყო გაჩერებული გონივრული ეჭვის საფუძველზე და მხოლოდ ბოლო გაჩერების შემდეგ მიეცა საშუალება სარჩელი შეეტანა სასამართლში, რადგან თან ახლდა მეგობარი რომელიც გამოდგება როგორც მოწმე.
დღეს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაეგზავნა სარჩელი დავით შუბლაძის სახელით, რომელიც სასამართლოსგან ელოდება მინიმუმ კანონში ცვლილებების შეტანას და ზუსტად გაწერას თუ რა არის გონივრული ეჭვი და რა უფლება-მოვალეობები გააჩნიათ სამართალდამცველებს და მაქსიმუმ მე-9 პრიმა მუხლის გაუქმებას კანონში “პოლიციის შესახებ”.