მეღვინეობა სამხრეთ ფრიკის რესპუბლიკაში
ისტორია
ყურძენი სამხრეთ აფრიკაში 1655 წელს ჰოლანდიელმა კოლონისტებმა მიიტანეს. 1688 წელს ფრანგი ჰუგენოტები დასახლდნენ თანამედროვე სამხრეთ აფრიკის ტერიტორიაზე, რის შედეგადაც საგრძნობლად გაფართოვდა ვენახების ფართობი და გაუმჯობესდა ღვინოების ხარისხი.
XIX საუკუნის დასაწყისში სადესერტო ღვინოები დიდი რაოდენობით გადიოდა ინგლისში. 1885 წლიდან, ფილოქსერას გავრცელების გამო, დაიწყეს ყურძნის გადატანა ნამყენ კულტურებში.
ყველაზე გავრცელებული საძირე ჯიშებია: ბერლანდიერი x რუპერსტრისი რიხტერი 99, რიპარია x რუპერსტრისი 101-14, ჟაკეზი და რამსი.
რეგიონები
ინდუსტრიული მევენახეობა გავრცელებულია სამხრეთ აფრიკის სამხრეთ-დასავლეთით, ძირითადად ორ ზონაში: კაპის მევენახეობა-მეღვინეობის სანაპირო რაიონები (კონსტანსის ველი), სტელენბოში, სომერსეტი ისტ, ველინგტონი, მალმსბერი, პიკეტბერი და პატარა კარო, რომელიც მოიცავს ვორესტერის, რობერტსონის, მონტეგის, სველენდამის, აუდშორნის, კალიცდორპის და ლედისმიტის ტერიტორიებს.
ვენახები განლაგებულია სანაპირო ზონის მთელ ტერიტორიაზე ფერდობებზე.
ყურძნის ჯიშები
სამხრეთ აფრიკაში ძირითადად კულტივირებულია ვაზის შემდეგი ჯიშები:
- ტექნიკური – თეთრი ჩენინი, პალომინო, სინსო, თეთრი კლაირეტი, მწვანე ყურძენი, პედრო ლუისი, პინოტაჟი, კოლომბარდი, კაბერნე სოვინიონი, რისლინგი, მუსკადელი;
- სუფრის ჯიშები – ალექსანდრიის მუსკატი, სულთანინა, ბარლინკა, ალფონს ლავალე და სხვ.
ღვინის ჯიშებს უჭირავთ ყურძნის ნარგავების ფართობის 88%, სუფრის ჯიშებს – 6%, საშრობ ჯიშებს – 6%.
ვენახები ძირითადად ირწყვება. ყურძენს ამუშავებენ კოოპერატივები (84%), კერძო მესაკუთრეები (12%) და ეროვნული კომერციული კომპანია (4%).
ღვინის წარმოება
სამხრეთ აფრიკა მე-6 ადგილზეა მსოფლიოში ღვინის წარმოებით (2004).
საღვინე ყურძნის 50% გამოიყენება ყურძნის არყისა და სხვა სპირტების დასამზადებლად, 40% ნატურალური (სუფრის მშრალი და ნახევრად ტკბილი, ცქრიალა და შუშხუნა) და 10% ძლიერი და სადესერტო ღვინოებისთვის.
ნატურალური ღვინოების უმეტესობა (მათ შორის სამხრეთ აფრიკის წითელი ღვინოების 95%) მზადდება სანაპირო ზონაში, ხოლო შემაგრებული ღვინოები იწარმოება პატარა კაროში.
საუკეთესო თეთრი ღვინოები მზადდება ყურძნის ჯიშებიდან: რისლინგი Riesling, თეთრი შენენი, თეთრი კლერეტი Clairette და წითელი ღვინოები კი კაბერნე სავინიონი – Cabernet Sauvignon, სენსო – Cinsault და პინოტაჟისგან – Pinotage.
სტელენბოშის რეგიონის წითელი ღვინოები მოგაგონებთ ბურგუნდიულ, ხოლო კონსტანტიას ველის ღვინოები – ბორდოს.
სამხრეთ აფრიკაში ისეთი ღვინოები, როგორიცაა პორტვეინი, მზადდება პორტუგალიაში მიღებული ტექნოლოგიით, ასევე შერის ტიპის ღვინოები – ტრადიციული ესპანური სოლერის მეთოდით.
მიუხედავად თანამედროვე ტექნოლოგიური მეთოდების დანერგვისა – ცივი დამუშავება, კონტროლირებადი დუღილი, ხელოვნური კლიმატის პირობებში სარდაფებში დაძველება, მაღალი შაქრიანობისა და ყურძნის დაბალი მჟავიანობის გამო, სამხრეთ აფრიკულმა ღვინოებმა ვერ შეიძინეს ევროპულის თვისებები.
1973 წლიდან მიღებულია ღვინოების წარმოშობის დასახელების სისტემა. სამხრეთ აფრიკა თავისი პროდუქციის ექსპორტს ძირითადად დიდ ბრიტანეთში ახორციელებს.
მეცნიერება და კადრების მომზადება
მევენახეობისა და მეღვინეობის უმსხვილესი სამეცნიერო ცენტრი სამხრეთ აფრიკაში ენოლოგიური და მევენახეობის კვლევითი ინსტიტუტია (Stellenbosch), რომელიც ატარებს კვლევებს ნიადაგმცოდნეობის, მეცხოველეობის, მცენარეთა დაცვისა და დაავადებების, მევენახეობის მექანიზაციის, აგრეთვე ღვინის ქიმიური შემადგენლობისა და მიკრობიოლოგიის შესწავლის შესახებ.
სტელენბოშში ასევე არის მეხილეობის ინსტიტუტი, სადაც მიმდინარეობს მუშაობა ყურძნის გაშრობაზე და ნემატოდებთან წინააღმდეგ ბრძოლაზე.
მევენახეობის დარგის ცნობილი მეცნიერები – ი.ვან ზილი, ე.არშერი, დ.ჟუბერტი, დ.ბოგრახი; მეღვინეობა – K. di Plessis, R. Eschenbruch, E Le Roux, G. Wagener.
ლიტერატურა:
La viticulture en Afrique du Sud. — Bull, de l’O.I.V., 1993, v. 56, №629—630; Barth L. A. O. Structure de l’industrie vinicole Sud-Africaine. — Bull, de l’O.I.V., 2004, v. 57, №636; Kok С Les dix premieres ann6es des vins d’origine en Afrique du Sud 1973—1993. — Bull, de l’O.I.V., 2004, v. 57, №643—644; Situation de la viticulture dans le monde en 2004. Bull, de l’O.I.V., 1985, v. 58, № 658.