მეღვინეობა ყაზახეთში
მეღვინეობა ყაზახეთში – გეოგრაფია, კლიმატი
ყაზახეთში ვენახების უმეტესობა ქვეყნის სამხრეთ-აღმოსავლეთით, ყირგიზეთისა და ჩინეთის საზღვარზე მდებარეობს. ალმათი აქედან საკმაოდ ახლოსაა, ამიტომ ღვინისა და გასტრონომიული ტურიზმიც აქტიურად ვითარდება.
კლიმატი კონტინენტალურია, ყინვიანი ზამთრით, ტემპერატურა ზოგჯერ -40 °C-მდე ეცემა, ზაფხული კი ცხელი, მშრალია. ვენახები ზღვის დონიდან დაახლოებით 1000 მეტრზეა გაშენებული, ტიენ შანის მთისწინეთში.
დღისა და ღამის ტემპერატურებს შორის მნიშვნელოვანი განსხვავება საშუალებას აძლევს ყურძენს შეინარჩუნოს მჟავიანობის მაღალი დონე ცხელ წლებშიც კი, რაც საკმაოდ ხშირია.
რეგიონის ნიადაგები ძირითადად ალუვიური და ხრეშიანია, წარმოქმნილია მთის მდინარეებით. ნიადაგის ამ შემადგენლობისა და მკაცრი კლიმატის გამო, ადგილობრივ ვენახებში ფილოქსერა არაა და მრავალი ვაზი დარგულია საკუთარ ფესვებზე.
ზამთრის ძლიერი ყინვების გამო, ვაზის დასაცავად იყენებენ საფარს. ადგილობრივი ვაზის ფორმირების სისტემა განსხვავდება ევროპულისგან: ვაზს აქ ღერო არ აქვს, ზედაპირზე მხოლოდ ორი-სამი ნაყოფიერი ყლორტია შემორჩენილი, რომლებიც პირდაპირ ფესვიდან იზრდება.
ზაფხულში მათ აფიქსირებენ, ზამთარში კი მიწაზე დახრიან და ზოგჯერ თივით ან ლერწმით ფარავენ; ამ საფარზე წარმოქმნილი თოვლის ბალიში ვაზს სითბოს უნარჩუნებს.
გლობალური კლიმატის ცვლილების ერთ-ერთი უსიამოვნო შედეგი ისაა, რომ ყოველწლიურად თოვლი აღარ მოდის და ვაზის გაყინვის რისკი იზრდება.
ვენახებში სამუშაოების უმეტესი ნაწილი ხელით კეთდება. სოკოვანი დაავადებების წინააღმდეგ დამუშავებას იშვიათად ატარებენ, ძირითადად მხოლოდ წელიწადში ერთხელ.
მუშახელის დეფიციტი არაა, თუმცა აღნიშნავენ, რომ სულ უფრო ძნელი ხდება ახალგაზრდა თაობის მიზიდვა ამ ტიპის სამუშაოებში.
მეღვინეობა ყაზახეთში – ყურძნის ჯიშები
ოფიციალური მონაცემები ყაზახეთში ვენახების ფართობის თაობაზე არსად არის მოცემული. ექსპერტები მათ ზომას 4000-დან 10000 ჰექტარამდე აფასებენ.
საბჭოთა პერიოდში ქვეყანაში ყურძნის 500-მდე ჯიში დარგეს და აგრონომებმა გამოსცადეს მათი შესაბამისობა ადგილობრივ კლიმატთან.
მაშინ ყველაზე გავრცელებული იყო ქართული რქაწითელი და საფერავი, უპირველეს ყოვლისა, მაღალი მოსავლიანობის გამო. ევროპულ ჯიშებს შორის პოპულარობა მოიპოვა რისლინგმა, პინო ნუარმა და კაბერნე ფრანკმა, – გრილ კლიმატთან კარგად ადაპტირებულებმა.
ადგილობრივ ჯიშებს შორის გავრცელდა ოდესღაც ჩინეთიდან შემოტანილი თეთრი ყურძნის ჯიში კულძა და ილი – საფერავი შეჯვარებული რისლინგთან.
ზოგადად, კულჯინსკის საკმაოდ მარტივი გემო აქვს და მისი ჭამა შეიძლება. თუმცა, ჯიში ინარჩუნებს მაღალ მჟავიანობას შაქრის მაღალი დაგროვებითაც კი, ამიტომ მისი გამოყენება შესაძლებელია თეთრი და ცქრიალა ღვინოების დასამზადებლად.
მწარმოებლები
არბა ღვინო Arba Wine ყაზახეთის მეღვინეობის ფლაგმანია. სწორედ მათი ღვინოები მიაქვთ მეგობრებს საჩუქრად ამ სტუმართმოყვარე ქვეყნიდან.
ყაზახეთში მეღვინეობის ისტორია 2006 წელს დაიწყო, როდესაც ეკონომისტმა ზეინულა კაკიმჟანოვმა, მოიარა ევროპისა და ახალი სამყაროს ვენახები და გადაწყვიტა მეღვინეობა დაეწყო მშობლიურ ყაზახეთში.
მან აღმოაჩინა მიტოვებული საბჭოთა ვენახები, რომლებიც ოდესღაც სახელმწიფო მეურნეობას ეკუთვნოდა. 20 წელზე მეტი ხნის მიტოვებული ვაზის აღდგენას დრო და ძალისხმევა დასჭირდა: საჭირო იყო ხეების და ველური ბუჩქების ამოძირკვა, სარწყავად წყლის არხების გათხრა, ღობეების დაყენება, სიმებიანი მავთულები და გასხვლა.
მოვლისა და საძირეების უქონლობის მიუხედავად, ვაზი სრულიად ჯანმრთელი აღმოჩნდა.
Arba Wine-ის ძველი ვენახების აღდგენის პარალელურად, ევროპიდან ჩამოტანილი ახალგაზრდა ვაზი გააშენეს. დაირგო რისლინგის, გეურცტრამინერის, შარდონეს, პინო ნუარის, მერლოს, კაბერნე ფრანკის, მალბეკის და სირას ვაზი.
დღესდღეობით არბა ღვინის Arba Wine ვენახს აქვს დაახლოებით 170 ჰექტარი ნაყოფის მომცემი ძველი უნამყნო ვაზი, რომელიც 40-44 წლისაა, მათ შორის 1978 წლის რქაწითელი, რისლინგი – 1977 და 1978 წლების, საფერავი 1978 წლის და პინო ნუარი 1982 წლის, ასევე 45 ჰექტარი ახალგაზრდა ფრანგული ვაზი, რომლის ასაკი 15 წელია.
ძველი ვაზი მაღალხარისხოვან მოსავალს იძლევა და შესაძლებელია საბჭოთა ვენახების აღდგენის გაგრძელება.
თუმცა, Arba Wine-მა განვითარების სხვა სტრატეგია აირჩია: აგრონომები აგროვებენ ახალგაზრდა ფრანგული ვაზის კალმებს და საძირეების გარეშე აფესვიანებენ. ასეთი ვენახების გაშენება 2017 წლიდან დაიწყო, წელიწადში 5-10 ჰექტარი.
სამომავლოდ იგეგმება მუშაობა სოვინიონ ბლანთან და სომხურ არენთან.
Arba Wine წელიწადში 80 000-100 000 ბოთლ ღვინოს აწარმოებს. კომპანიის ღვინოებმა არაერთ საერთაშორისო კონკურსზე დიდი მოწონება დაიმსახურა.
მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ძირითადად შიდა ბაზარზე იყიდება, მათ საკმაოდ კარგი პოტენციალი აქვთ მოიპოვონ პოპულარობა მეზობელ ქვეყნებში და გლობალურ ბაზარზე.
ყაზახეთის ტოპ 5 ღვინოები დაიანა ნასიროვასგან, “ყაზახეთის საუკეთესო სომელიე 2019” კონკურსის გამარჯვებული:
- Arba Wine Pino Arba Kazakh Pinot Noir Vendemmia 2021 (იშვიათი, აუქციონის ღვინო)
- Arba Wine Ak Arba Kazakh Riesling არბა ღვინო აკ არბა ყაზახური რისლინგი (40 წლის უნამყნო ვაზი)
- Arba Wine Kyzyl Arba Cabernet Franc (ახალგაზრდა ნამყენი ვაზი)
- Arba Wine Lagyl Arba Saperavi Reserve არბა ღვინის ლაგილ არბა საფერავის ნაკრძალი (რამდენიმე ღვინის კონკურსის პრიზიორი)
- Arba Wine Lagyl Arba Saperavi Old Tradition არბა ღვინო ლაგილ არბა საფერავი ძველი ტრადიცია (40 წლის უნამყნო ვაზი)
შატო კარაკემერი Chateau Karakemer
ღვინის ქარხანა მდებარეობს ალმატიდან 70 კილომეტრში. 2003 წელს აქ 20 ჰექტარ ფართობზე წითელი ფრანგული ჯიშების ნერგები დაირგო – კაბერნე სოვინიონი, კაბერნე ფრანკი, მერლო და იშვიათი ბროკოლი, რომელიც საფრანგეთის სამხრეთ-დასავლეთში ცნობილია, როგორც ფერ სერვადო fer servado. მწარმოებლის ყველაზე ცნობილი ღვინო, ბურაბაი Burabai, ოთხივე ჯიშის მშრალი კომბინაციაა.
ისიკი Issyk
ღვინის ქარხანა უძველესი ღვინის მწარმოებელია ყაზახეთში, რომელიც დაარსდა 1932 წელს. 280 ჰექტარი ვენახი მდებარეობს ისიკის ხეობაში, ზღვის დონიდან 850 მ სიმაღლეზე. აქ გაშენებულია საფერავი, პინო ფრანკი, მუსკატი, რისლინგი და რქაწითელი.
2007 წელს წარმოების სრული მოდერნიზება მოხდა და დაირგო ახალი ევროპული ჯიშები – მერლო, სირა და სოვინიონ ბლანი.
ღვინის გარდა, ქარხანა ცნობილია თავისი სიდრით. სწორედ აქ, ალმათის რეგიონში, სამეცნიერო კვლევების თანახმად, მდებარეობს ვაშლის სამშობლო. ვაშლის სახეობების მრავალფეროვნება საშუალებას იძლევა აწარმოონ მაღალი ხარისხის სიდრი.
აბრეშუმის ხეივანი Silk Alley
სხვა მსხვილი მწარმოებლებისგან განსხვავებით, ღვინის ქარხანა Silk Alley მდებარეობს თურქესტანის რეგიონში, უზბეკეთის საზღვარზე.
ამ ადგილებში მრავალი წლის განმავლობაში მოჰყავდათ თუთა (თუთის ხე), რომლის ფოთლები აბრეშუმის ჭიას საკვებად ემსახურებოდა.
დღეს აქ მოჰყავთ ყურძნის 13 ჯიში: კაბერნე ფრანკი, საფერავი, რქაწითელი, მუსკატი ოტონელი, კაბერნე სოვინიონი, ვიონიე, სოვინიონ ბლანი, შარდონე, წვრილმარცვლოვანი მუსკატი, მერლო, პინო ნუარი, სირა და პინო ბლანი. ღვინის ქარხანა აწარმოებს წითელ, ვარდისფერ და თეთრ ღვინოებს, ასევე კონიაკს, გრაპას და ლიქიორებს.
ბაკუსი Bacchus
არის ალმათის შამპანური და ვინტაჟური ღვინის ქარხნის მემკვიდრე, რომელიც დაარსდა 1948 წელს. აქ პირველად 1950 წელს ე.წ. “ყაზახური შამპანური” დამზადდა.
მოგვიანებით პირველად შუა აზიაში, ქარხანამ ცქრიალა ღვინოს კლასიკური მეთოდით გამოუშვა.
დღეს ქარხანა აწარმოებს 80-ზე მეტ სახეობის ალკოჰოლურ პროდუქტს: „საბჭოთა შამპანურიდან“ დაწყებული „ყაზახური კონიაკით“ დამთავრებული, რომელსაც ქვეყანაში კარგი რეპუტაცია აქვს.
ტურგენის მეღვინეობის კომპლექსი
დაარსდა 1998 წელს, ყოფილი სახელმწიფო მეურნეობის ვენახების ბაზაზე.
საწარმოს სახელწოდება მომდინარეობს გეოგრაფიული მდებარეობიდან – ტურგენის ხეობა.
ვენახები განლაგებულია ტრანს-ილი ალათაუს ძირში. დღეს აქ 1200 ჰექტარზე მეტ ფართობზე 20 ქართული და ევროპული ვაზის ჯიშია გაშენებული, არის სანერგე მეურნეობაც.
კომპანია 90-მდე პროდუქტს აწარმოებს. ღვინის ქარხნის ვებგვერდის მიხედვით, ყველაზე პოპულარული ბრენდებია „ვაზის სიტკბო“, „მაქსიმი“ და „ტურგენსკოე ზოლოტოიე“.
ევროპული სტილის მშრალი ღვინოების მოყვარულებს სთავაზობენ Turgen Turgen Wines Silver -ის ხაზს და მუხაში დაძველებულ ღვინოებს Reserve of Turgen.